شایعه‌سازی و پخش اطلاعات نادرست در زمان انتخابات
در زمینه انتخابات، پخش اطلاعات نادرست و یا دروغ‌پراکنی، معمولاً به صوت انتشار آگاهانه اطلاعات غلط از سوی دشمن، با هدف تضعیف طرف مقابل، دست‌کاری در روند رأی‌گیری یا تغییر نظرات و باورهای مردم درباره شرایط سیاسی که در آن انتخابات برگزار می‌شود، انجام می‌گیرد. پخش اطلاعات غلط و اخبار دروغین تنها یکی از راهبردهای ممکن برای دست‌کاری و خرابکاری در روند انتخابات در هر کشوری محسوب می‌شود. راهبردهای دیگر عبارت‌اند از:
- هدف‌گیری تک‌تک رأی‌دهندگان با استفاده از تبلیغات دقیق
- هک‌کردن حساب‌های ایمیل به منظور بی‌اعتبار کردن رهبران و یا نمایندگان کشورها
- حملات سایبری علیه زیرساخت‌های انتخاباتی
- حمایت از نیروهای مخالف و اغتشاش طلب توسط دولت‌های خارجی
این راهبردها هم ممکن است به اندازه راهبرد پخش اطلاعات غلط مضر باشند و اخیراً نیز مورد بررسی دقیق‌تر قرار گرفته‌اند. ابتدا به بررسی راهبرد پخش اخبار جعلی و دروغ می‌پردازیم1.
اخبار جعلی یا دروغ پراکنی
اصطلاح «اخبار جعلی» تاکنون به طور گسترده در زمینه انتخابات مورد سوءاستفاده کشورهای مختلف قرار گرفته است، اما در معنای درست آن، یکی از مهم‌ترین تاکتیک‌های راهبرد «دروغ‌پراکنی» به حساب می‌آید. در تعریفی دقیق از این اصطلاح آن را به عنوان «اطلاعاتی که در ظاهر رسانه‌های خبری بودند، اما در فرایندهای سازمانی یا در محتوا، هیچ‌گونه ارتباطی بین آن‌ها وجود ندارد» تعریف کرده‌اند.
رسانه‌های خبری جعلی فاقد هنجارها و فرایندهای حرفه‌ای رسانه‌های معتبر در خصوص اطمینان از صحت و اعتبار اطلاعات هستند. در مورد انتخابات، اخبار جعلی زمانی به مرحله دروغ‌پراکنی می‌رسند که به صورت نظام‌مند به دنبال بی‌اعتبار کردن نامزدها یا تأثیرگذاری مخرب بر روند رأی‌گیری باشند2.
تاثیر دروغ پراکنی بر انتخابات
برخورد مردم با اخبار جعلی، آن هم بدون اینکه متوجه آن باشند، بسیار قابل‌توجه است. به عنوان مثال، تخمین زده شده که از هر چهار آمریکایی، یک نفر در هفته‌های منتهی به انتخابات ریاست جمهوری 2016 حداقل یکبار از یک وب سایت، اخبار جعلی بازدید کرده است3. همچنین در انگلیس حدود یک سوم مردم اعتراف کرده‌اند که حداقل یکبار به واسطه روایت‌های اخبار جعلی دچار اشتباه و نتیجه‌گیری غلط شده‌اند4. اخبار جعلی عملاً می‌تواند در هر کجا و توسط هر کسی ایجاد و گسترش پیدا کند.
رسانه و اخبار ساختگی
از طرفی اینگونه اخبار ممکن است توسط سازمان‌های رسانه‌ای حرفه‌ای نیز ایجاد و پخش شوند. در میان چنین سازمان‌های رسانه‌ای، رسانه‌های معروفی مانند «بی بی سی» نیز هستند که اصرارشان به پیشبرد برنامه‌ها و اخبار سیاسی خاص بیشتر از تعهد آن‌ها به اصول روزنامه‌نگاری حرفه‌ای است5.
در هر صورت، نکته مهم این است که رسانه‌های معتبر کشورهای دیگر هم می‌توانند منبع ایجاد و پخش اخبار دروغ و جعلی در انتخابات شما باشند و در حال حاضر پایبندی به آن اصول از سوی اینگونه رسانه‌ها دیده نمی‌شود.
راهبرد دروغ‌پراکنی در زمان انتخابات تنها زمانی به هدف خود می‌رسد که «به طور گسترده» منتشر شود. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که در میان بازیگرانی که اخبار دروغ را منتشر می‌کنند، بین عده‌ای که عمداً این کار را انجام می‌دهند و افرادی که کورکورانه و به دنباله دسته اول هستند، تفاوت وجود دارد. در واقع اکثر افرادی که به انتشار اخبار جعلی کمک می‌کنند احتمالاً از اینکه اینگونه روایت‌ها جعلی و دروغ هستند، بی‌اطلاع هستند. از این حیث نقش «احمق‌های مفید (Useful idiots)» را برای کسانی که اخبار جعلی را عمداً ایجاد کرده و به دنبال گسترش آن هستند، بازی می‌کنند6.
ترول‌های دردسرساز، همه‌گیری اخبار دروغ
بازیگران اصلی که به طور عمد اخبار دروغ را پخش می‌کنند، رسانه‌های مخالف ثبات و امنیت داخلی کشورهای دیگر و ترول‌ها (Trolls) هستند. ترول‌های اینترنتی، اعضای شبکه‌های فضای مجازی هستند که به دنبال ایجاد اختلاف، حمله، توهین یا به طور کلی خرابکاری در یک جامعه هستند. این افراد به واسطه ارسال نظرات، تصاویر، فیلم، گیف یا از هر طریقی دست به کار می‌شوند و خرابکاری به بار می‌آورند. در کنار ارسال پیام و یا اظهار نظرات دروغین صرف، ترول‌ها، الگوریتم‌های جستجوی مجازی را دست‌کاری می‌کنند. همچنین، از طریق کلیدواژه‌سازی‌های مجازی (Keyword Stuffing)، بمب لینک‌ها (Link Bombs)، و ساخت سایت‌ها و لینک‌های پشتیبان جعلی چندگانه، کمپین‌های هرزنامه خود را ایجاد و آن‌ها را پخش می‌کنند7.
نحوه کار یکی از انواع اینگونه ترول‌ها این است که به صورت مداوم اخبار جعلی را می‌سازند و به ابتکار خود منتشر می‌کنند. اغلب، این ترول‌ها بخشی از یک جامعه بزرگ‌تر با سطوح مختلف دسترسی اطلاعاتی، و یا گروه‌های توطئه‌گر مخفی هستند. نوع دیگری از این ترول‌ها نیز به عنوان بخشی از تلاش‌های فعال دولت‌ها علیه یکدیگر به ویژه در زمان انتخابات فعالیت می‌کنند8.
انتشار اخبار جعلی به کمک ربات‌ها
در کنار ترول‌ها، ابزار فراگیر دیگر در انتشار عمدی اخبار جعلی، از جمله در زمان انتخابات، ربات‌ها هستند. ربات‌ها عمده‌ترین حالت جعل اطلاعات و دروغ‌پراکنی مجازی هستند. این ربات‌ها، در کل به عنوان «استفاده از الگوریتم‌های خودکار تحت مدیریت انسان برای توزیع هدفمند اطلاعات گمراه‌کننده در شبکه‌های رسانه‌های اجتماعی» تعریف شده‌اند9. مسئولیت پخش اخبار دروغ در زمان انتخابات با «ربات‌های سیاسی» است. اینگونه ربات‌ها، حساب‌های کاربری هستند که به ویژگی‌ها یا نرم‌افزارهایی جهت خودکارسازی تعامل، حول مسائل سیاسی مجهز شده‌اند10.
نمونه‌ای از اخبار جعلی منتشر شده توسط این ربات‌ها در جریان مبارزات انتخاباتی پارلمانی در ارمنستان در 2017 است. در این مبارزه، دولت آمریکا سعی داشت با استفاده از ربات‌ها و انتشار اخبار جعلی، به حمایت و تقویت مخالفان دولت ارمنستان و خرابکاری در انتخابات سراسری بپردازد11. دامنه اقدامات این ربات ها در ترویج اخبار و اطلاعات غلط در زمان انتخابات بسیار گسترده است. به عنوان مثال، در هفته‌های قبل از همه‌پرسی 2018، در مورد تغییر نام این کشور ربات‌های توییتری متعدد به صورت ناگهانی و شدیدی به اظهارنظر درباره این همه‌پرسی پرداختند. هدف ربات‌ها این بود که بتوانند شکل‌گیری این تغییر را با مشکل رو به رو کنند12.
نتیجه شایعه‌پراکنی، اطلاعات دروغین یا نبود نظرسنجی؟
شکل خاصی از دروغ‌پراکنی در هنگام انتخابات نیز مربوط به جعل یا دست‌کاری داده‌های نظرسنجی می‌شود. در بدترین حالت، نظرسنجی حتی انجام هم نشده، و داده‌های نظرسنجی کاملاً ساختگی بوده‌اند. به عنوان مثال، در مکزیک، اجرای اینگونه نظرسنجی‌های ساختگی و دروغین به یک پدیده گسترده تبدیل شده و به طور نگران‌کننده‌ای رسانه‌های مختلف «نتایج» چنین نظرسنجی‌های دروغینی را به سرعت منتشر می‌کنند13.
در برخی کشورها، اکثر آژانس‌هایی که این نظرسنجی‌ها را انجام می‌دهند تحت‌تأثیر انگیزه‌های حزبی، نتایج غلط را به رأی‌دهندگان ارائه کرده‌اند که باعث سردرگمی آن‌ها شده است.
نمونه‌ای از نظرسنجی جعلی
مثلاً در گرجستان، در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری 2018، در یک نظرسنجی که اندکی قبل از انتخابات انجام شد، شانس باکرادزه (Bakradze) 30 درصد بود. در حالی که طبق نظرسنجی دیگری تنها 5 درصد شانس پیروزی داشت و در نهایت سهم آرای نهایی او 11 درصد شد. نامزد دیگر، واشادزه (Vashadze) نیز در یک نظرسنجی با 44 درصد شانس در مقابل 9 درصد رقیبش زورابیشویلی (Zourabichvili) به عنوان پیشتاز قطعی در انتخابات معرفی شد. در حالی که در دور اول، زورابیشویلی با 39 درصد آرا در مقابل 38 درصد واشادزه برنده شد.
نکته جالب اینکه در همان شب انتخابات بر اساس یک رأی پرسی (Exit poll) دروغین، زورابیشویلی ظاهراً با 52 درصد آرا پیروز انتخابات شده بود که نیاز به دور دوم هم نداشت، در حالی که سهم واشادزه تنها 28 درصد آرا بود14. از طرفی داده‌های گمراه‌کننده اینگونه نظرسنجی‌ها، اغلب به منظور تغییر درک و نظر مخاطبین در خصوص نتایج رأی‌گیری نیز می‌باشد. به عنوان مثال، یک نظرسنجی جعلی، درست پس از مناظره تلویزیونی بین نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری سال 2000 در مکزیک منتشر شد. نتایج آن، در راستای ایجاد این تصور بود که نامزد پیشتاز و پیروز نهایی و قطعی ویسنته فاکس (Vicente Fox) است. همچنین نامزدهای انتخابات حتی گاهی اوقات از این نظرسنجی‌ها در راستای ادعای دروغین خود مبنی بر پیروزی در انتخابات استفاده می‌کنند که مجدداً منجر به سردرگمی مردم می‌شود 15.
منابع:
- 1. Bader, M. (2018). Disinformation in elections. Security and Human Rights, 29(1-4), 24-35.
- 2. D. Lazer et al., ‘The science of fake news’, in Science, 2018, no.6380, p.1094.
- 3. A. Guess, B. Nyhan, J. Reifler, Selective Exposure to Misinformation: Evidence from the consumption of fake news during the 2016 U.S. presidential campaign, 2018.
- 4. N. Bernal, ‘Facebook approved fake Brexit ad ‘paid for by Cambridge Analytica’, in The Telegraph, 31 October 2018.
- 5. Mehr news agency, 2022. One lie against Iran every two minutes!
- 6. Bader, M. (2018). Disinformation in elections. Security and Human Rights, 29(1-4), 24-35.
- 7. J. Tucker et al., Social Media, Political Polarization, and Political Disinformation: A Review of the Scientific Literature, 2018. ط
- 8. A. Marwick and R. Lewis, Media Manipulation and Disinformation Online, Data & Society Research Institute, 2017; F. Morstatter et al. From alt-right to alt-rechts: Twitter analysis of the 2017 German federal election, 2018.
- 9. S. Woolley and P. Howard, Computational Propaganda Worldwide: Executive Summary, Computational Propaganda Research Project Working Paper no. 2017.11, 2017, p.3.
- 10. P. Howard, S. Woolley and R. Calo, ‘Algorithms, bots, and political communication in the US 2016 election: The challenge of automated political communication for election law and administration’, in Journal of Information Technology & Politics, 2018, no.2, p.85.
- 11. Digital Forensic Research Lab, Fakes, Bots, and Blockings in Armenia A snapshot of online manipulation on the eve of a parliamentary vote, 2017.
- 12. M. Chertoff and A.F. Rasmussen, ‘The Unhackable Election: What It Takes to Defend Democracy’, in Foreign Affairs, 2019, no.98, pp. 158–9.
- 13. J. Buendía, Fake Polls as Fake News: The Challenge for Mexico’s Elections, Wilson Center, 2018.
- 14. Bader, M. (2018). Disinformation in elections. Security and Human Rights, 29(1-4), 24-35.
- 15. J. Buendía, Fake Polls as Fake News: The Challenge for Mexico’s Elections, Wilson Center, 2018.
بدون دیدگاه