مرگ بر اثر کار زیاد (کاروشی)
در ژوئیه 2013، جسد میوا سادو 31 ساله، گزارشگر شبکه ملی ژاپن، داخل آپارتمانش در توکیو پیدا شد. او بر اثر نارسایی قلبی فوت کرده بود. بعداً مشخص شد که سادو یک ماه قبل از مرگش 159 ساعت و 37 دقیقه اضافه‌کاری، در محل کار خود ثبت نموده بود. مرگ سادو رسماً به عنوان «مرگ ناشی از کار زیاد» نامگذاری شد. موارد مرگ افراد براثر کار زیاد در ژاپن به قدری رایج است که مردم این کشور اصطلاح خاصی با عنوان "کاروشی" برای آن دارند. اولین مورد کاروشی در سال 1969 ثبت شد. بر اساس داده‌های دولتی، ژاپن در سال 2017، 190 مورد مرگ ناشی از کار بیش ازحد داشته است.
تصویب قانون برای کمتر شدن ساعت کاری شهروندان
در اوایل سال جاری، دولت ژاپن قانونی را معرفی نمود که اضافه‌کاری قانونی را به 45 ساعت در ماه محدود می‌کرد و حداکثر تا 100 ساعت در ماه در دوره‌های شلوغ، برای حداکثر شش ماه در سال تمدید کرد. اما بسیاری تردید دارند که این امر فرهنگ بیش از حد سمی ژاپن را مهار کند. جف کینگستون، مدیر مطالعات آسیایی در دانشگاه تمپل توکیو، می‌گوید: «فشار قابل‌توجهی بر کارمندان وجود دارد تا در ساعات طولانی کار کنند. تا زمانی که این اخلاق‌کاری سامورایی حاکم باشد، خوش‌بین بودن سخت است.»
توکیو؛ ساعت کاری تمام‌نشدنی!
مطالعه‌ای که امسال توسط شرکت اوراق بهادار کیسی انجام شد، نشان داد که توکیو پرکارترین شهر در بین 40 شهر بین‌المللی است. شاخص آن با مقایسه تعادل کار و زندگی در شهرهای مختلف نشان می‌دهد که ساکنان توکیو به طور متوسط 42 ساعت در هفته کار می‌کنند و زودترین زمان شروع را در بین تمام شهرها در ساعت 8:57 صبح دارند. اما علی‌رغم اینکه شهرهای ژاپن به خاطر ساعات کاری طولانی بدنام هستند، سطح بهره‌وری نسبتاً پایینی دارند.
بر اساس آخرین داده‌های سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی در مورد بهره‌وری، که با تقسیم تولید ناخالص داخلی سرانه بر تعداد ساعات کار محاسبه می‌شود، ژاپن کم بازده‌ترین کشور در گروه G7 است. ایالات متحده تقریباً با 59 درصد بازدهی بیشتری دارد. در همین حال، گزارش سالانه بانک سوئیسی UBS که به تعداد ساعات کار در شهرهای مختلف پرداخته است، بمبئی، بزرگترین شهر هند را به عنوان سخت‌کوش‌ترین شهر جهان نشان می‌دهد و بیشترین میانگین ساعات کار سالانه 3315 ساعت برای هر کارگر را دارد. در انتهای مقیاس، لاگوس قرار داشت، جایی که میانگین ساعت کاری کارگران 609 ساعت در سال است. از میان 77 شهر رتبه‌بندی شده، توکیو با میانگین سالانه 1997 ساعت در جایگاه 32 قرار گرفت که کمتر از لندن (2022) و نیویورک (2046) است.
زیاده‌خواهی دولت ژاپن، و احتمال کاروشی شهروندان
ژاپن دارای طولانی‌ترین ساعات کاری در جهان است. بر اساس یک نظرسنجی دولتی در سال 2016، نزدیک به یک چهارم شرکت‌های ژاپنی از کارکنان خود می‌خواهند که بیش از 80 ساعت اضافه‌کاری در ماه داشته باشند. این ساعات اضافی اغلب بدون پرداخت است و ژاپنی‌ها هم به اندازه کافی مرخصی نمی‌گیرند. مطالعه‌ای توسط اکسپدیا نشان داد که کارگران ژاپنی به طور متوسط، 10 روز از تعطیلات با حقوق خود را استفاده نمی‌کنند و 63 درصد از پاسخ‌دهندگان ژاپنی به دلیل استفاده از مرخصی با حقوق احساس گناه می‌کنند. با این حال ساعات کاری طولانی لزوماً به معنای بهره‌وری بالا نیست. اصطلاح «کاروشی» در ژاپن به مرگ ناشی از کار بیش از حد ترجمه می‌شود و یک اصطلاح قانونی است که به عنوان علت مرگ شناخته می‌شود.
یکی از کارمندان بزرگترین شرکت تبلیغاتی ژاپن، دنتسو، در سال 2015 جان خود را از دست داد. گفته می‌شود که علت آن، افسردگی ناشی از کار زیاد بوده است. این مورد توجه گسترده‌ای را به همراه داشت و باعث تشدید درخواست‌ها برای تغییر ساعات کاری طولانی و اضافه‌کاری غیرقانونی بدون حقوق در ژاپن شد. مدیرعامل دنتسو به علت این جنجال استعفا داد و شرکت به دلیل نقض استانداردهای کار جریمه شد؛ زیرا گزارش کردند که کارمند مذکور، مجبور بوده 100 ساعت در ماه اضافه‌کاری کند. پس از مرگ این واقعه، دنتسو تغییراتی را از جمله خاموش کردن چراغ‌های دفتر در ساعت 10 شب برای وادار کردن کارکنان به ترک محل کار ایجاد کرد.
تلاش‌های بی‌فرجام دولت ژاپن برای کاهش ساعت‌کاری
دولت ژاپن و شرکت‌های آن می‌گویند که اکنون فعالانه در تلاش برای کاهش ساعات کاری در سراسر ژاپن هستند. دولت چندین ابتکار را برای محدود کردن تعداد ساعات سپری‌شده در دفتر، از جمله اجباری کردن حداقل پنج روز مرخصی در سال و نیاز به یک دوره استراحت بین پایان یک روز و شروع روز دیگر در نظر گرفت.
تصویب قانون و پیروی نکردن از آن در ژاپن
در سال 2016، تعطیلات جدید با عنوان «روز کوه» ایجاد شد و تعداد تعطیلات رسمی ژاپن به 16 روز در سال رسید. سال گذشته، دولت ابتکاری به نام جمعه‌های پرمیوم را آغاز کرد که در آن شرکت‌ها را تشویق کرد به کارمندان خود اجازه دهند ساعت 3 بعدازظهر کار را ترک کنند و جلوی کاروشی یا هرگونه اتفاق دیگری را بگیرند. اما یک مطالعه نشان داد که حتی 4 درصد از کارمندان ژاپن، در اولین جمعه، کارشان را ترک نکردند!
علی‌رغم اینکه توصیه قانون 40 ساعت در هفته است، بسیاری از کارگران ژاپنی فقط می‌توانند رویای داشتن 5 تا 9 روز کاری معمولی داشته باشند. در بسیاری از شرکت‌ها، یک قانون ناگفته وجود دارد که از افراد انتظار دارد ساعت‌های اضافه‌کاری طولانی (و اغلب غیرمولد) داشته باشند.
حتی اگر کارمندی تمام کارهای روزانه خود را تمام کند، از او انتظار می‌رود که به همکاران کمک کند یا فقط پشت میز خود بماند و قبل از خروج سرپرست از دفتر، کارش را ترک نکند. به ویژه افرادی که «حقوق‌بگیر» نامیده می‌شوند، بیش از حد از این رویه پیروی می‌کنند (در ژاپن، اصطلاح «حقوق‌بگیر» به کارمندان جاه‌طلبی اطلاق می‌شود که هدف‌شان، شغلی موفق و دستمزد بالا در آینده است). ژاپنی‌ها ساعات کاری طولانی را نشانه ایثار و فداکاری می‌دانند.
آمارهای مختلف این واقعیت را تأیید می‌کند: تقریباً 25٪ از شرکت‌های ژاپنی انتظار دارند کارگران‌شان حداقل 80 ساعت اضافه‌کاری ماهانه (و اغلب بدون حقوق) انجام دهند. علاوه بر این، 22 درصد از کارمندان ژاپنی به طور متوسط 50 ساعت یا بیشتر در هفته کار می‌کنند.
عذاب‌وجدان کارکنان برای مرخصی و یا کار کمتر!
چگونه ممکن است که ساعات کار سالانه در ژاپن کمتر از ایتالیا، ایالات متحده و بسیاری از کشورهای غربی دیگر باشد؟
بله ممکن است، اما موضوع از این واقعیت ناشی می‌شود که بسیاری از ژاپنی ها به صورت پاره‌وقت کار می‌کنند. فقط حدود 60 درصد از کارکنان سیشاین (تمام وقت و دائم) هستند. 40 درصد دیگر ممکن است فقط حدود 20 ساعت کار کنند و میانگین را کاهش دهند، در حالی که سیشاین بیش از 60 ساعت در هفته کار می‌کنند. بنابراین، به نظر می‌رسد روزهای کاری طولانی برای کارمندان تمام‌وقت در بسیاری از شرکت‌ها رایج است. یکی دیگر از ویژگی‌های فرهنگ ژاپنی این است که به طور متوسط، کارگران ژاپنی حدود 9 روز در سال مرخصی می‌گیرند، علی‌رغم اینکه قرارداد آنها اغلب بیش از دو برابر این تعداد را به آنها اجازه می‌دهد. بسیاری از کارمندان در مورد گرفتن مرخصی (حتی زمانی که مریض هستند) احساس گناه می‌کنند!
